Oracle Veritabanı

[Administrator]

ORACLE VERİTABANI YÖNETİMİ

İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri (RDBMS)
Büyük miktardaki verilerin güvenli bir şekilde tutulabildiği , bilgilere hızlı erişim imkanlarının sağlandığı , bilgilerin bütünlük içerisinde tutulabildiği ve birden fazla kullanıcıya aynı anda bilgiye erişim imkanının sağlandığı programlardır. Oracle’ da bir RDBMS programıdır.
Oracle’ın temel özellikleri şunlardır ;
-Büyük verileri tutabilmekte ve bu verilerin depolanma alanlarını ayarlayabilme imkanı ve bunları kontrol etme imkanı vermektedir.
-Aynı anda birden fazla kullanıcıya verilerin bütünlüğünü bozmadan ve karışıklığa meydan vermeden hizmet verebilmektedir.
-Sistem performansını en iyi şekilde kullanabilmektedir.
-Günün 24 saati durmadan , haftalar hatta aylar boyu çalışabilmektedir.
-İşletim sistemi , veri erişim dilleri ve ağ iletişim protokolleri standartlarıyla uyumludur.
-Yetkisiz erişimleri engelleyebilme ve kontrol edebilme imkanını sunmaktadır.
-Bütünlüğü veritabanı düzeyinde sağlayabilmektedir , böylece daha az kod yazılmaktadır.
-Client / Server mimarisinin bütün avantajlarını kullanabilmektedir.



-ORACLE veritabanının işletim sistemi tarafından bakıldığında , biri fiziksel diğeri mantıksal olmak üzere iki bölümü vardır.
-Fiziksel bölüm işletim sisteminden görünen kısımdır.Bunlar Datafile (veri dosyası), Control File (Kontrol dosyası) , Log file (log dosyası) dır.
-Mantıksal bölüm Tablespace , Table , View (görüntü) , Sequence (sıra) , Synonym (Eş anlam) , User (kullanıcı) dır.
-Mantıksal bölüm yalnız ORACLE ’a bağlanıp SQL komutlaraı çalıştırılarak görünür.
-ORACLE veritabanındaki her nesnenin bir sahibi vardır.Her user bir veya daha fazla Tablespace ’e sahip olabilmektedir.Her nesne ait olduğu user’ın herhangi bir tablespace’ inde (mantıksal olarak) bulunur.
-Her Tablespace’ de kendisine sahip olan User’ın nesnelerini tutmak için işletim sisteminde bir veya daha fazla Datafile’a sahip olabilmektedir.

Kontrol Dosyaları (Control Files)
ORACLE veritabanı ile ilgili bilgiler bu dosyada tutulmaktadır.
Kontrol dosyalarında veritabanının adı , oluşturulma tarihi ,
dosyaların işletim sisteminde nerede olduğu , dosyaların geçerli
olup olmadığı gibi bilgiler tutulur.
Veri Blokları (Data Blocks)
ORACLE veri tabanında verilerin tutulduğu en küçük birime denir.
Genişlemeler (Extents)
Nesnelerin büyümek için aldıklaraı yere genişleme (extent)
denmektedir.Bir veya daha fazla veri bloğundan oluşmaktadır.
Parçalar (Segments)
Segment , veritabanında alan kullanan her bir nesne için ayrılmış
bölümlere denmektedir. Bir Segment bir veya daha çok extent’den
oluşmaktadır.
Bellek Yapıları , SGA ve PGA
SGA : ORACLE veritabanı oturumu için gereken Sistem Genel
Alanıdır.
PGA : Bir kullanıcı veya bağlantı için gereken Program Genel
Alanıdır.

Oracle Nesneleri

Cluster
Aynı anda sorgulanan birden fazla tablonun bir arada kaydedilmesine
“Cluster” denmektedir. Bu yapı , beraber sorgulanan tablolarda hız
kazancı için çok önemlidir.
Index
Tablolarda aranan kaydı daha çabuk bulabilmek için tanımlanan
nesnelere index denir. Index’ ler tablolarda sorguya çok muhatap olan
üzerine tanımlanmaktadır. Bir tablonun bir alanı üzerine index
tanımlamak demek , index alanındaki bilgilerin sıralanarak ve her
kaydın kayıt numarası (rowid)alınarak yeni bir segment’te tutulması
demektir.
Role
Veritabanındaki hakların toplanmış haline denmektedir.
Sistem Hakları ;
-Create Session : Veritabanına bağlanma hakkı.
-Create Table : Tablo oluşturma hakkı.
-Create View : Görüntü oluşturma hakkı.
-Create User : Kullanıcı oluşturma hakkı.
-Alter Tablespace : Tablespace’lerin yapısını değiştirme hakkı
-Drop Any Index : Index’ i silme hakkı
Geri Alma Parçası (Rollback Segment)
Oracle veritabanının güvenliği açısından her yapılan DML (Data
Manipulation Language , Veri İşleme Dili , Select , Insert , Update ,
Delete , vb.)işleminin yedeğini almaktadır.Her an alınan bu
yedeklerin konduğu yerlere geri alma parçası denmektedir.
Sıra (Sequence)
Tablolardaki kayıtlar için sıra numarası ilerlemesi veritabanı
tarafından yapılmak istendiğinde kullanılan nesnelere sıra
denmektedir.Sıralar özellikle tekil (unique) olması gereken alanlar
için kullanılmaktadır.
Kaydedilmiş Fonksiyon (Stored Function)
Veritabanında bir kısım fonksiyonlar sürekli kullanılacak olursa bu
fonksiyonlar veritabanına kaydedilebilmektedir.Bu tür fonksiyonlara
stored funtion denir.

[Administrator]

Kaydedilmiş Yordam (Stored Procedure)
Veritabanında bir kısım yordamlar sürekli kullanılacaksa yordamlar
veritabanına kaydedilebilmektedir.Bu tür yordamlara Stored
Procedure denir.
Eşanlam (Synonym)
Eşanlma bir nesne için tanımlanan diğer kelimeye
denmektedir.Eşanlamlar iki türlüdür;
-Özel Eşanlam (Private Synonym): Bir kullanıcının kendi nesnelerine daha kolay erişmek için tanımladığı eşanlamdır.
-Genel Eşanlam (Public Eşanlam) : Bir nesnenin bütün kullanıcılara hak olarak verilmesini sağlayan eşanlamdır.
Tablo (Table)
Tablo ilişkisel veritabanı modelinde nesneleri temsil
etmektedir.Tablo içerisinde ilişkisel veritabanı modeline uygun
veriler tutulmaktadır.
Tablolarda her satır bir kaydı işaret etmekte , her sutunda bir alanı işaret etmektedir.
Tablespace
Tablespace , kullanıcıların sahip olduğu nesnelerin veritabanında
mantıksal olarak tutulduğu yere denir.Nesneler fiziksel olarak veri
dosyalarında (datafile) tutulmaktadır.Tablespace’ler veritabanını
daha etkin olarak kullanma imkanı sağlamaktadırlar.
Oracle veritabanı kurulduğunda standart olarak 4 tane tablespace
oluşturulmaktadır.
-System :Veri sözlüğünün bulunduğu tablespace’dir.
-Temporary_Data : Geçici parçaların bulunduğu Tablespace’dir.Kayıt sıralamalarında , Index oluşturmada bu kısım kullanılır.
-Rollback_Data : Geri alma parçalarının bulunduğu tablespace’dir.
-User_Data : Kullanıcıların nesneleri için oluşturulan tablespace’dir.
Kullanıcı (User)
Veritabanındaki nesnelerin sahiplerine denir.Oracle veritabanı
kurulduğunda standart olarak 3 tane kullanıcı tanımlar.
-Sys : Sistem kullanıcısıdır.Veri sözlüğünün sahibidir.Önemli nesneleri (tablespace , user , role vs.) oluşturma hakkına standart olarak sahiptir.Veritabanındaki bütün kullanıcıların bütün nesnelerini kullanma hakkına sahiptir.Kısacası veritabanının en önemli kullanıcısıdır.Genelde şifresi kurulurken ilk olarak “sys” dir.
-System : Sys kullanıcısındaki imkanların biçğuna sahiptir.Genelde ilk olarak şifresi “manager”dir.
-Scott : Oracle’ın deneme tablolarının sahibi olan kullanıcır.SQL öğrenenler , bu kullanıcının nesnelerini kullanabilirler. Şifresi “ tiger “ dır.
Görüntü (View)
Bir yada birden fazla tablodaki bilgilerin sadece gösterildiği bir
penceredir.Tablodaki kayıtların aslı değildir , sadece o anlık bir
gösterimdir. Görüntüler veritabanına az erişim yapma imkanı , daha
basit SQL cümleleri yazma imkanı ve tablo yada tablolardan sadece
sorgulama yapma imkanı sağlamaktadır.
Veri Tanımlama Dili (DDL)
SQL’ de , Create , Alter , Drop komutları ile veritabanı nesneleri üzerinde yapılan işlemlere veri tanımlama dili (Data defination Language) denir.Veri tanımlama dili ile oluşturulan nesneler , veritabanının veri sözlüğünde (data dictionary) tutulmaktadır.
Veri Sözlüğü (Data Dictionary)
Veri sözlüğü , içerisinde veritabanı hakkında sadece okunabilir bilgilerin (veritabanındaki kullanıcılar , kullanıcı hakları vs.) bulunduğu tablo ve görüntüler bulunmaktadır.Oracle veritabanının en önemli bölümüdür.Bir Oracle veritabanı hakkındaki bilgiler Veri Sözlüğünden SQL ‘ler yazılarak öğrenilebilir.Veritabanında yapılan değişiklikler otomatik olarak veri sözlüğüne kaydedilir.Veri sözlüğü tablolarının sahibi SYS kullanıcısıdır.
Veri tanımlama dili 8 ana komuttan oluşmaktadır. Bunlar;
Create : Nesne oluşturmak için kullanılır
Alter : Nesne yapısını değiştirmek için kullanılır.
Drop : Nesne silmek için kullanılır
Grant : Kullanıcı haklarını vermek için kullanılır.
Revoke: Veri hakkı geri almak için kullanılır
Analyze: Veritabanında işlemlerin daha hızlı yapılması için tablo ve indexler hakkında istatistikler hazırlar
Audit: Veritabanı nesneleri hakkında kontrol işlemleri yapmak için kullanılmaktadır.
Comment: Veritabanı nesneleri için yorum yazmada kullanılmaktadır.

[Administrator]

Haklar ve Sistem Hakları (Grants And Privileges)
Oracle’ de 2 çeşit hak vardır. Bunlar;
-Sistem Hakları: Veritabanı ile ilgili ve kullanıcılara verilecek olan önceden tanımlanmış rollerdir.
-Nesne Hakları: Kullanıcılara ait veritabanı nesnelerine erişme hakkıdır.
Nesne hakları 8 çeşittir. Bunlar;
Select: Tablo veri görüntülerin içindeki kayıtlara bakma hakkı
Insert: Tablolara kayıt ekleme hakkı
Update : Tabloların içindeki kayıtları değiştirme hakkı
Delete:[/b] Tablo içindeki kayıtları silme hakkı
Alter: Nesnelerin yapısını değiştirme hakkı
Index: İndex tanımlayabilme hakkı
Execute: Prosedür ve Fonksiyonları çalıştırma hakkı
References: Foreign key tanımlayabilme hakkı
All: Yukarıdaki hakların tümünün yerine geçer.
İşlem Kontrol Komutları (Transaction Control Commands)
İşlem kontrol komutları 4 tanedir. Bunlar;
-Commit: Yapılan değişikliklerin kalıcı olarak veritabanına kaydedilmesini sağlayan komuttur.
-Rollback: Yapılan değişiklikleri iptal eder
-SavePoint: Bir noktaya kadar yapılan değişikliklerin veritabanına kaydedilmesini sağlayan komuttur.
-Set Transaction: İşlemlerin özelliklerini belirlemede kullanılır.
Veri İşleme Dili (Data Manipulation Language, DML)
Tabloların içerisindeki kayıtların üzerinde, değişiklikler yapma (ekleme, silme, düzeltme, bakma) imkanı sağlayan dile denir. DML komutları 6 tanedir. Bunlar;
Select: Tablodaki bilgileri listeler.
Insert: Tabloya kayıt ekler.
Update: Tablodaki kayıtları düzeltir.
Delete: Tablodaki kayıtları siler.
Explain Plan: Veritabanında yapılan işlemleri bir tabloda kaydeder.
Lock Table: Tablo kilitleme komutudur.